Czarnogóra, Kotor – twierdza, góra św. Jana

Kotor i Zatoka Kotorska w Czarnogórze

Kotor to małe miasto otaczające Zatokę Kotorską, wyrastające z Morza Adriatyckiego na zachodnim wybrzeżu Czarnogóry. Średniowieczna część miasta Kotor znajduje się na trójkątnym kawałku ziemi, który graniczy z najbardziej wewnętrznym przedłużeniem Zatoki Kotorskiej na jej południowo-zachodniej stronie, rzeką Skurdą w kierunku północnym i górą św. Jana w kierunku wschodnim.

Wały fortyfikacji miasta wspinają się na szczyt Góry Świętego Jana na wysokość 280 m n.p.m., gdzie znajdują się twierdza i zamek Świetego Jana, który zdecydowanie dominuje nad wschodnią zatoką swoim systemem fortyfikacji i ruinami pozostałych budynków.

Fortyfikacje średniowiecznej części miasta Kotor

Mury miejskie Kotoru miały za zadanie chronić średniowieczne miasto po jego północnej i południowo-zachodniej stronie. Mury są ufortyfikowane bastionami, z których najbardziej widoczna jest wieża i cytadela Kampana (XIII-XIV w.) w pobliżu miejsca, gdzie rzeka wpływa do zatoki. Niedaleko niej znajduje się Brama Morska – główne wejście do średniowiecznej części miasta, umożliwiająca dostęp od strony zatoki. Dwie pozostałe bramy do Kotoru to Brama Rzeczna (Północna) z pobliskim Bastionem Bembo oraz Brama Gurdyczna (Południowa). Bastion Bembo został przekształcony w otwarty teatr. Obecne były jeszcze dwie dodatkowe bramy, jedna zamurowana na południe od Bramy Morskiej, druga, Brama Spiljarska, w obrębie wałów na wzgórzu w kierunku starej drogi do Cetinje. Obwód muru fortyfikacji zewnętrznej wokół Kotoru wynosi 4,5 km, grubość od 2 do 16 m, a wysokość do 20 metrów.

Szlak na górę św. Jana w Kotorze

Wejście na twierdzę i Górę Świętego Jana w Kotorze możliwe jest od godziny 8. rano do 20. wieczorem każdego dnia przez niemal cały rok. Bilet wstępu kosztuje 4 euro. Spoglądając na uproszczoną mapę przy wejściu na szlak wiodący na szczyt Góry św. Jana i twierdzy, zauważymy trzy trasy podzielone według kategorii ryzyka: niebieski szlak to stosunkowo bezpieczny; żółty szlak to strefa zwiększonego ryzyka; a czerwony szlak to strefa wysokiego ryzyka. Na kilku odcinkach czerwonego szlaku nie bez powodu napotkamy zakaz przejścia. Odcinki te przecinane są wąskiemi ceglanymi ścianami na odsłoniętych zboczach górskich. Podobnie jak większość zwiedzających polecamy trasę na twierdzę i Górę św. Jana od wejścia B, znajdującego się przy głównej katedrze w sercu kotorskiego Starego Miasta.

Kotor, twierdza i Góra św. Jana – krótka historia fortyfikacji

Szczyt góry św. Jana wznoszącej się tuż na miastem Kotor był już ufortyfikowany w czasach iliryjskich. W VI wieku cesarz bizantyjski Justynian I przebudował twierdzę. Wraz z wycofywaniem się Bizancjum, w końcu i pomimo licznych najazdów, osiągnięto pewną niezależność, jednak nie miało to trwałego wpływu na fortyfikacje. Zmieniło się to, gdy w 1420 roku niezależna wówczas Republika Cattaro poddała się weneckiemu panowaniu.

Jako część Albania Veneta fortyfikacje otrzymały swoją obecną strukturę. W tym czasie miały miejsce dwa udane oblężenia osmańskie, po których nastąpiły okupacje, w latach 1538-1571 i 1657-1699. W 1797 roku fortyfikacje przeszły na własność monarchii habsburskiej na mocy traktatu z Campo Formio.

W 1805 roku Kotor został przypisany do państwa klienckiego Cesarstwa Francuskiego, napoleońskiego Królestwa Włoch na mocy traktatu w Pressburgu, ale zajęty przez wojska rosyjskie pod dowództwem Dmitrija Senyavina, aż do ich opuszczenia po traktacie w Tylży w 1807 roku. Trzy lata później została włączona do Iliryjskich Prowincji Cesarstwa Francuskiego.

Fortyfikacje (noszące wówczas nazwę Cattaro) zaatakował brytyjski kapitan marynarki wojennej William Hoste ze swoim okrętem HMS Bacchante (38 dział). W „niewojskowy sposób” wciągnął on działa swojego okrętu na pozycje nad fortem i rozpoczął ostrzał. Po dziesięciodniowym oblężeniu francuski garnizon nie miał innego wyjścia i poddał się 5 stycznia 1814 r. Na Kongresie Wiedeńskim Kotor został zwrócony Cesarstwu Austriackiemu. Po klęsce w I wojnie światowej Austriacy odeszli i twierdza nie była już obsadzona. Podczas II wojny światowej Kotor został zajęty przez wojska Osi i wyzwolony 21 listopada 1944 roku, co zostało upamiętnione nad Bramą Morską.

Średniowieczna część miasta Kotor wraz fortyfikacjami zostały w 1979 r. wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO i stanowią jedyne takie miejsce w Czarnogórze.