Góry Opawskie – Zlaté hory, trasa szlakiem sztolni i kopalni złota

Szlakiem kopalni złota i sztolni w Górach Opawskich

Od czasów średniowiecznych Góry Opawskie (Zlaté hory) były miejscem wydobycia metali, takich jak ołów, miedź, srebro czy piryt (ten szczególnie na potrzeby produkcji kwasu siarkowego) oraz przede wszystkim złota. Wydobycie, jak i obróbka rud przebiegały w najwyższej partii Góry Poprzecznej (Příčný vrch) – najwyższego szczytu Gór Opawskich – i jej okolicach. Wydobytą rudę zwożono do kruszarni, w których była miażdżona. Rozdrobniony materiał przepłukiwano w korytach płuczkowych. Uzyskany w ten sposób złotonośny szlich (koncentrat) gromadzono i raz w tygodniu, a w późniejszym okresie dwa razy na kwartał, przekazywano do biskupiej przetapialni, gdzie podlegał dalszej obróbce.

Czyste złoto oddzielano w procesie przepłukiwania, natomiast pozostały materiał, w celu usunięcia zanieczyszczeń, topiono z antymonem (złoto opadało na dno, natomiast zanieczyszczenia wypływały nad antymon, który po stwardnieniu, mechanicznie oddzielano od złota). Raz na kwartał następowało przeliczanie uzyskanego złota i przekazanie go do biskupiej mennicy.

Obszar wokół grzbietu Příčnej góry został w 1930 roku uznany za pomnik kultury. Jest terenem występowania szkód górniczych, pod którymi ciągnie się skomplikowany system chodników i komór, dochodzących do 250 metrów głębokości, stąd istnieje zagrożenie zapadnięć gruntu. W okolicach szybów należy więc poruszać się wyłącznie po wyznaczonych trasach.

Jak wydobywano kruszec Górach Opawskich

Pierwszym krokiem były prace poszukiwawcze, mające na celu znalezienie złoża, którego prognoza wydobycia zapewniała o ilości złota lub srebra pokrywającą koszty jego uzyskania. W przypadku pozytywnego efektu badań, można było przystąpić do wyznaczenia tzw. nadania górniczego, czyli obszaru przyznawanego górnikom do prowadzenia wydobycia. Rozmiary nadań były ściśle określone w prawie górniczym. W okresach najdawniejszych składały się one z pojedynczych łanów (obszar ok. 200 m.kw.). Przepisy określały również liczbę szybów i stanowisk dopuszczalnych w ramach jednego nadania. Kopalnię wyznaczano od miejsca znalezienia rudy. Jeśli tym miejscem był szyb, nazywano go szybem odkrywczym i zwykle stawał się on centralnym punktem kopalni, służąc do transportu górników, urobku i odwodnienia wyrobiska.
Wraz z pogłębianiem kopalni, coraz większym problemem stawała się właśnie woda, często więc, poniżej drążono bardzo długie sztolnie odwadniające.

Olověná štola (Ołowiana Sztolnia)

Kopalnia na górze Ołowiana Sztolnia (Olověná štola) utożsamiana z historycznie wzmiankowanym wyrobiskiem Hatschwatsch (lub Heztwetz) miała swój początek w mieszczącym się na grzbiecie szybiku, wokół którego występuje wyraźny nasyp. Pod nim wydrążono sztolnię odwadniającą, nazywaną obecnie Ołowianą. Jej parametry to 160 metrów długości i 40 metrów głębokości. Nazwa sztolni wskazuje, że przedmiotem wydobycia był tutaj srebrnonośny galenit. Ołowiana Sztolnia od 1993 roku podlega ochronie jako pomnik kultury.

Táborské skály

Na grzbiecie Táborské skály natrafimy na dwie zasadnicze atrakcje turystyczne – naturalne, o kilkudziesięciometrowej wysokości skały oraz usypaną z kamieni wieżę. Z tego kamiennego punktu widokowego rozciąga się panorama na pasmo Wysokiego Jesionika i jego najwyższy szczyt – Pradziad (1491 m n.p.m.). Przy dobrej widoczności można zobaczyć również Śnieżnik i Góry Złote (Rychlebské hory), Jezioro Otmuchowskie i Nyskie. Dobrze widoczna jest również Góra Parkowa wraz z wieżą kościoła w Podlesiu, Konradów i Głuchołazy. Między Głuchołazami a Zlatymi Horami znajdowały się tzw. miękkie kopalnie, w których wydobywano złotonośne sedymenty z głębokości ok. 100 metrów. W latach 1590 i 1591 znaleziono tam dwa największe i udokumentowane samorodki złota, ważące po 1,387 i 1,783 kg.

Góry Opawskie – Zlaté hory. Góry Złote – Rychlebské hory

Warto nadmienić – dla lepszej orientacji – że Góry Opawskie w języku czeskim to Zlaté hory, ale już Góry Złote w języku polskim, to znajdujące się ok. 20 km na zachód Rychlebské hory, określane również jako Góry Rychlebskie. Oba pasma geograficznie należą do pasma Jesioników.

Kornik w Górach Opawskich

Nasze zdjęcia z wycieczki prezentują ogołocone z drzew, niemal zdewastowane zbocza i góry. To efekt szkód, jakie wyrządził kornik w 2014 roku i późniejszych. Jedynym sposobem jego zwalczenia była wycinka drzewostanu.

Pozostałe wiadomości na temat sztolni i kopalni w Górach Opawskich oraz wydobycia kruszcu, pochodzą z tablic informacyjnych, które napotkaliśmy na szlaku.